DOANH NGHIỆP LÀM GÌ ĐỂ TRÁNH RỦI RO?

Thứ năm - 09/10/2025 05:33

Chủ doanh nghiệp (DN) nào cũng mong muốn công ty của mình vận hành trơn tru, sinh lợi ổn định và đặc biệt là an toàn về pháp lý, thuế cũng như các mối quan hệ hợp tác. Thế nhưng, trong thực tế, rủi ro không chỉ là sự cố bất ngờ, mà thường là hệ quả của việc thiếu chuẩn bị, thiếu nhận diện và không lường trước được các tình huống có thể xảy ra. Vì vậy, thay vì chỉ “chữa cháy” khi sự cố phát sinh, doanh nghiệp cần chủ động khắc phục từng lỗ hổng nhỏ trong hệ thống quản trị và vận hành của mình. Chính sự chủ động đó (chứ không phải may mắn) mới là yếu tố giúp doanh nghiệp đứng vững và phát triển bền vững trong mọi hoàn cảnh.

1. Nhận diện rủi ro sớm
Rủi ro không chỉ đến từ các yếu tố bên ngoài như thị trường, pháp lý, khách hàng, công nghệ,... mà còn từ các yếu tố bên trong như quy trình, con người, tài chính.
✅ Doanh nghiệp cần thường xuyên đánh giá, dự báo và ghi nhận rủi ro tiềm ẩn.
Đơn cử như việc lập danh mục rủi ro theo nhóm Tài chính – Vận hành – Pháp lý – Nhân sự – Công nghệ – Danh tiếng.
2. Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ
Trong bất cứ hoạt động nào nếu không có sự kiểm soát, yếu tố rủi ro có thể sẽ bùng phát. Do vậy Doanh nghiệp cần phải:
✅ Thiết lập quy trình rõ ràng, có người chịu trách nhiệm ở từng giai đoạn công việc.
✅ Áp dụng nguyên tắc 4 mắt (four eyes): ít nhất 2 người cùng kiểm duyệt khi ra quyết định quan trọng.
✅ Đảm bảo mọi giao dịch và đặc biệt về tài chính thì cần có chứng từ, hóa đơn và dấu vết minh bạch.
3. Đa dạng hóa nguồn lực
Câu nói “Đừng đặt tất cả trứng vào cùng một giỏ” không chỉ đúng trong đầu tư tài chính, mà còn đúng trong mọi khía cạnh vận hành doanh nghiệp. Một mô hình kinh doanh bền vững luôn biết phân bổ hợp lý các nguồn lực – để khi một mảng gặp vấn đề, các mảng khác vẫn đủ sức duy trì hoạt động và dòng tiền.

Đa dạng hóa nguồn cung

Rủi ro từ nhà cung cấp là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây gián đoạn sản xuất và tăng chi phí. Do đó, doanh nghiệp cần:
✅ Xây dựng ít nhất 2–3 nhà cung cấp chiến lược cho từng nhóm nguyên vật liệu hoặc dịch vụ quan trọng.
✅ Đàm phán linh hoạt về hợp đồng, đảm bảo có điều khoản thay thế, điều chỉnh giá và thời gian giao hàng.
✅ Đánh giá định kỳ năng lực nhà cung cấp, để sớm phát hiện rủi ro về tài chính, chất lượng hay đạo đức kinh doanh.
Ví dụ: Khi một nhà cung cấp trong nước gặp khó về logistics, doanh nghiệp vẫn có thể xoay chuyển qua nguồn nhập khẩu dự phòng, tránh đứt gãy chuỗi sản xuất.

Đa dạng hóa khách hàng

Phụ thuộc quá nhiều vào một nhóm khách hàng lớn khiến doanh nghiệp dễ tổn thương nếu họ rút lui.
✅ Phân tích cơ cấu doanh thu, đảm bảo không khách hàng nào chiếm quá 30% tổng doanh thu.
✅ Phát triển thêm tệp khách hàng SME, bán lẻ hoặc khu vực khác, để mở rộng dòng tiền.
✅ Duy trì chính sách chăm sóc khách hàng trung thành, song song với tìm kiếm khách hàng mới.
Ví dụ: Một doanh nghiệp bao bì nếu chỉ bán cho 2 nhà máy lớn, khi họ giảm đơn hàng, doanh thu sẽ sụt mạnh; nhưng nếu có thêm nhóm khách hàng vừa và nhỏ, dòng tiền sẽ ổn định hơn nhiều.

Đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ

Thị trường luôn biến động, nhu cầu người tiêu dùng thay đổi liên tục.
✅ Đa dạng hóa chủng loại sản phẩm, thêm các dòng có biên lợi nhuận khác nhau (cao cấp – phổ thông – thân thiện môi trường).
✅ Phát triển dịch vụ bổ trợ như bảo hành, tái chế, tư vấn, hoặc gói giải pháp tổng thể để tăng giá trị vòng đời khách hàng.
✅ Đầu tư R&D (nghiên cứu và phát triển) để đón đầu xu hướng tiêu dùng mới.
Ví dụ: Doanh nghiệp sản xuất túi nhựa có thể mở rộng sang túi phân hủy sinh học hoặc bao bì thân thiện môi trường để thích ứng chính sách xanh của Nhà nước.

Đa dạng hóa thị trường và kênh doanh thu

Không nên chỉ dựa vào một thị trường hoặc kênh bán hàng duy nhất.
✅ Mở rộng sang các tỉnh, vùng hoặc quốc gia khác nếu có khả năng xuất khẩu.
✅ Kết hợp bán hàng truyền thống và kênh số (online, thương mại điện tử, đại lý phân phối).
✅ Phát triển nhiều nguồn doanh thu song song, như phí dịch vụ, bán hàng, cho thuê thiết bị, tư vấn kỹ thuật...
Mục tiêu là dòng tiền luôn lưu thông, kể cả khi một kênh gặp khó khăn.

Đa dạng hóa tài chính – nền tảng của sự an toàn

Một doanh nghiệp mạnh không chỉ vì lợi nhuận cao, mà vì có khả năng chống chịu tốt khi khủng hoảng.
✅ Duy trì quỹ dự phòng tài chính tương đương 3–6 tháng chi phí vận hành.
✅ Thiết lập quan hệ tín dụng lành mạnh với ngân hàng, quỹ đầu tư, và đối tác chiến lược – để có thể huy động vốn nhanh khi cần.
✅ Theo dõi chặt chẽ tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu, không để vượt quá ngưỡng an toàn.
Ví dụ: Trong thời kỳ gián đoạn chuỗi cung ứng, doanh nghiệp có quỹ dự phòng và tín dụng tốt sẽ duy trì sản xuất ổn định, trong khi đối thủ phải tạm ngưng đầu tư.
4. Đa dạng hóa tài chính
Có một thực tế không thể phủ nhận: 80% rủi ro trong doanh nghiệp đến từ con người — nhưng chính con người cũng là chìa khóa giải quyết 100% rủi ro đó. Một doanh nghiệp chỉ thật sự an toàn và bền vững khi đội ngũ của họ hiểu việc – có trách nhiệm – và không ngừng học hỏi.

Đào tạo định kỳ – trang bị kiến thức và nhận thức

Đào tạo không chỉ là dạy kỹ năng, mà là xây nền văn hóa tuân thủ và chủ động phòng ngừa rủi ro.
✅ Đào tạo quy trình nội bộ: Giúp nhân viên hiểu rõ vai trò, trách nhiệm, quy định trong từng khâu – từ kế toán, bán hàng, mua sắm, đến quản trị dữ liệu → Khi mỗi người làm đúng phần việc của mình, rủi ro sai sót hệ thống sẽ giảm đến 70%.
✅ Đào tạo pháp lý và tuân thủ: Nhân sự cần được cập nhật thường xuyên về chính sách thuế, lao động, bảo hiểm, và quy định bảo mật thông tin → Điều này đặc biệt quan trọng với các doanh nghiệp SME, vì vi phạm nhỏ cũng có thể gây hậu quả lớn (ví dụ: khai sai thuế, ký hợp đồng sai quy định, tiết lộ dữ liệu khách hàng…).
✅ Đào tạo kỹ năng mềm và cảm xúc: Hầu hết xung đột nội bộ và rủi ro truyền thông đều bắt nguồn từ thiếu kỹ năng giao tiếp, quản lý cảm xúc và phối hợp nhóm→ Huấn luyện kỹ năng “lắng nghe – phản hồi – giải quyết xung đột” sẽ giúp tổ chức an toàn và gắn kết hơn.

Xây dựng văn hóa trách nhiệm và minh bạch

Một tổ chức an toàn là tổ chức mà ai cũng biết mình chịu trách nhiệm cho điều gì.
✅ Minh bạch vai trò và quyền hạn: Cần có sơ đồ phân quyền rõ ràng để tránh chồng chéo hoặc “đùn đẩy trách nhiệm”. Ví dụ: Khi có sai sót trong đơn hàng, mọi người đều biết quy trình báo cáo và xử lý thay vì đổ lỗi lẫn nhau.
✅ Khuyến khích báo cáo sai phạm và góp ý trung thực: Thiết lập cơ chế “nói thật, không sợ hãi” để nhân viên dám chia sẻ rủi ro tiềm ẩn trước khi sự cố xảy ra. Doanh nghiệp có thể tạo kênh phản hồi ẩn danh hoặc hộp thư góp ý nội bộ.
✅ Công khai kết quả, minh bạch thông tin: Thông tin về kế hoạch, tài chính, chính sách nội bộ nên được chia sẻ ở mức phù hợp để tăng niềm tin và giảm nghi ngờ trong đội ngũ.

Học hỏi từ sai lầm – thay vì phạt

Rủi ro là một phần của quá trình phát triển và sai lầm là cơ hội để hoàn thiện hệ thống.
✅ Thay văn hóa trừng phạt bằng văn hóa học hỏi: Khi sai sót xảy ra, hãy đặt câu hỏi “Tại sao hệ thống cho phép điều này xảy ra?” thay vì “Ai sai?”→ Cách tiếp cận này giúp đội ngũ không sợ hãi, dám chia sẻ và cùng nhau cải thiện.
✅ Tổ chức các buổi chia sẻ nội bộ về bài học thất bại: Những câu chuyện thật về lỗi sai – cách khắc phục – và kết quả sau đó là nguồn tri thức quý giá, giúp đội nhóm cùng trưởng thành.
✅ Xây dựng quy trình cải tiến liên tục (Kaizen): Khuyến khích nhân viên đóng góp sáng kiến để giảm rủi ro và tăng hiệu quả công việc, đồng thời có cơ chế ghi nhận rõ ràng cho những đóng góp đó.

Quản trị tri thức – tài sản vô hình quan trọng nhất

Tri thức doanh nghiệp không chỉ là dữ liệu hay tài liệu, mà là kinh nghiệm, hiểu biết và bí quyết của đội ngũ.
✅ Lưu trữ và chia sẻ tri thức có hệ thống: Xây dựng kho dữ liệu nội bộ (Knowledge Hub) – nơi lưu giữ quy trình, hướng dẫn, tài liệu đào tạo, case study → Giúp nhân viên mới hòa nhập nhanh, giảm rủi ro mất mát khi nhân sự thay đổi.
✅ Khuyến khích học tập liên tục: Doanh nghiệp nên tạo điều kiện để nhân viên tham gia các khóa học ngắn, chương trình mentoring, hoặc chia sẻ nội bộ định kỳ.
✅ Ứng dụng công nghệ quản trị tri thức (KM System): Dùng phần mềm hoặc nền tảng số để quản lý tài liệu, theo dõi đóng góp và đo lường hiệu quả học tập của đội ngũ.
5. Ứng dụng công nghệ quản trị
Công nghệ là “bộ não thứ hai” giúp doanh nghiệp phát hiện sớm rủi ro và ra quyết định chính xác cho hoạt động kinh doanh của mình.
✅ Sử dụng hệ thống ERP, CRM, HRM, phần mềm kế toán – thuế, hoặc nền tảng phân tích dữ liệu.
✅ Cập nhật an ninh mạng và bảo mật thông tin, đặc biệt với dữ liệu khách hàng.
6. Tư duy phòng ngừa hơn là xử lý
Trong kinh doanh, rủi ro là điều không thể tránh, nhưng thiệt hại là điều có thể giảm thiểu.
Khác biệt giữa doanh nghiệp vững mạnh và doanh nghiệp dễ tổn thương nằm ở tư duy chủ động phòng ngừa thay vì bị động xử lý.
Nói cách khác, hãy “tiêm phòng” trước khi phải “chạy chữa”.
Đánh giá rủi ro định kỳ chính là việc nhìn xa hơn hiện tại
Doanh nghiệp cần xem việc đánh giá rủi ro là một phần trong hoạt động quản trị thường xuyên, không chỉ khi có sự cố.
✅ Xây dựng danh mục rủi ro tiềm ẩn (Risk Register): Liệt kê các nhóm rủi ro theo 5 khía cạnh: tài chính, nhân sự, pháp lý, vận hành và công nghệ → Ví dụ: rủi ro mất dữ liệu, gián đoạn chuỗi cung ứng, sai phạm thuế, hoặc rủi ro danh tiếng.
✅ Đánh giá định kỳ theo chu kỳ (3–6 tháng/lần): Tổ chức các cuộc họp nội bộ để rà soát và cập nhật tình hình → Khi có thay đổi về chính sách, sản phẩm hoặc thị trường, rủi ro cũng cần được cập nhật tương ứng.
✅ Phân loại rủi ro theo mức độ ảnh hưởng và khả năng xảy ra: Dùng ma trận rủi ro (Risk Matrix) để xếp hạng mức độ ưu tiên – giúp lãnh đạo biết cần tập trung nguồn lực vào đâu trước.
Lập kế hoạch ứng phó khủng hoảng: “diễn tập trước khi chiến đấu”
Không ai mong khủng hoảng xảy ra, nhưng doanh nghiệp chuyên nghiệp là doanh nghiệp luôn có kịch bản sẵn.
✅ Xây dựng kế hoạch ứng phó (Contingency Plan): Mỗi nhóm rủi ro cần có quy trình phản ứng cụ thể: ai chịu trách nhiệm, cách xử lý, thời gian phản hồi và kênh thông tin chính thức.
→ Ví dụ: nếu hệ thống bị tấn công, ai là người thông báo cho khách hàng, ai liên hệ với đơn vị bảo mật, ai báo cáo cho ban lãnh đạo.
✅ Tổ chức diễn tập khủng hoảng định kỳ: Giống như diễn tập phòng cháy, doanh nghiệp nên thực hành các tình huống giả định – từ sự cố dữ liệu, truyền thông tiêu cực, đến gián đoạn sản xuất → Điều này giúp nhân viên phản ứng nhanh, đúng quy trình và giảm thiểu thiệt hại thật khi khủng hoảng xảy ra.
✅ Cập nhật và cải tiến kế hoạch sau mỗi lần diễn tập: Sau khi “chạy thử”, cần rút kinh nghiệm: điểm nào hiệu quả, điểm nào cần bổ sung – để kế hoạch ngày càng thực tế và linh hoạt hơn.
Duy trì kênh truyền thông minh bạch và nhanh chóng
Khi có sự cố, truyền thông là liều thuốc giảm thiểu khủng hoảng mạnh nhất.
Một thông tin được truyền đi chậm hoặc sai lệch có thể khiến thiệt hại tăng gấp nhiều lần.
✅ Truyền thông nội bộ rõ ràng, hai chiều: Nhân viên cần được thông tin kịp thời, hiểu đúng vấn đề và biết vai trò của mình trong cách xử lý → Khi nhân viên hiểu đúng, họ trở thành “đại sứ thông tin” giúp doanh nghiệp ổn định niềm tin từ bên trong.
✅ Truyền thông bên ngoài minh bạch và có trách nhiệm: Không né tránh, không đổ lỗi – hãy công bố thông tin một cách trung thực, có kế hoạch và đồng nhất trên mọi kênh→ Trong thời đại mạng xã hội, phản hồi chậm 1 giờ có thể làm mất niềm tin nhiều năm.
✅ Phát ngôn thống nhất: Chỉ định người phát ngôn chính thức, chuẩn bị sẵn các kịch bản phản hồi (media statement) cho từng loại khủng hoảng → Giúp doanh nghiệp kiểm soát thông tin và thể hiện sự chuyên nghiệp, bản lĩnh.
Tư duy chủ động – nền tảng của doanh nghiệp bền vững
Phòng ngừa rủi ro không chỉ là việc của bộ phận quản trị hay pháp chế – mà là trách nhiệm của mọi thành viên trong tổ chức. Tư duy “phòng ngừa” cần được nuôi dưỡng trong từng hành động nhỏ:

Kiểm tra kỹ thông tin trước khi ký.
Sao lưu dữ liệu định kỳ.
Cảnh giác với email hoặc yêu cầu bất thường.
Dám cảnh báo khi thấy nguy cơ rủi ro.

Doanh nghiệp nào nuôi dưỡng được thói quen này trong đội ngũ nhân sự vận hành thì doanh nghiệp đó sẽ ít bị tổn thương hơn trước bất kỳ biến động nào xảy ra.
💬 Vinaco.work đồng hành cùng doanh nghiệp
Vinaco.work hiểu rằng, quản trị rủi ro không chỉ là chuyện phòng tránh thiệt hại mà là nghệ thuật đảm bảo sự phát triển bền vững. Chúng tôi đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc xây dựng quy trình, đào tạo con người, ứng dụng công nghệ thông minh và hiện đại để mỗi bước phát triển của doanh nghiệp đều an toàn, bền vững và hạnh phúc.

Vinaco.Work – Vietnam Company Co Working
📍 Địa chỉ: 01 Cộng Hoà 3, Phường Phú Thọ Hoà, TP.HCM
📧 Email: dangcaotuong1974@gmail.com
📱 Hotline: 0918 300 212
🌐 Website: www.vinaco.work